บทสวดธรรมจักร หรือ ธัมมจักกัปปวัตตนสูตร เป็นปฐมเทศนาที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงแก่ปัญจวัคคีย์ ณ ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน เมืองพาราณสี เมื่อพระองค์ตรัสรู้แล้ว เป็นเวลา 55 วัน ตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 8 ของทุกปี เราเรียกวันนี้ว่า วันอาสาฬหบูชา
บทสวดธรรมจักรมีเนื้อหาสำคัญเกี่ยวกับหลักธรรมคำสอนของพระพุทธศาสนา ได้แก่
- ทุกข์ คือ ความทุกข์ ความทนได้ยาก ความคับแค้นใจ ความไม่สบายกาย ความไม่สบายใจ
- สมุทัย คือ สาเหตุแห่งทุกข์ ได้แก่ ตัณหา ความต้องการ ความอยากได้อยากมี
- นิโรธ คือ ความดับทุกข์ ความสงบเย็น
- มรรค คือ หนทางสู่ความดับทุกข์ ได้แก่ มรรคมีองค์ 8
บทสวดธรรมจักรเป็นบทสวดที่สำคัญในพระพุทธศาสนา เพราะเป็นบทสวดแรกที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงแก่ปัญจวัคคีย์ และถือเป็นจุดเริ่มต้นของพระพุทธศาสนา บทสวดธรรมจักรจึงมีคุณค่าทางศาสนาและวัฒนธรรมอย่างยิ่ง
บทสวดธรรมจักรมีความยาวประมาณ 1200 คำ แบ่งออกเป็น 2 ส่วน ส่วนแรกกล่าวถึง ทุกข์ สมุทัย และนิโรธ ส่วนที่สองกล่าวถึง มรรค
ในบทสวดธรรมจักรส่วนแรก พระพุทธเจ้าทรงกล่าวถึงความจริงเกี่ยวกับทุกข์ สมุทัย และนิโรธ ดังนี้
- ทุกข์ หมายถึง ความทุกข์ ความทนได้ยาก ความคับแค้นใจ ความไม่สบายกาย ความไม่สบายใจ ทุกข์มีหลายประเภท เช่น ทุกข์ทางกาย ทุกข์ทางใจ ทุกข์ทางสังคม ทุกข์ทางจิตวิญญาณ เป็นต้น
- สมุทัย หมายถึง สาเหตุแห่งทุกข์ สมุทัยมี 2 ประเภท คือ
- ตัณหา คือ ความอยาก ความทะยานอยาก ความปรารถนา สมุทัยประเภทนี้ทำให้เกิดทุกข์ทั้งทางกายและทางใจ
- ภพ คือ การเกิด แก่ เจ็บ ตาย สมุทัยประเภทนี้ทำให้เกิดทุกข์ทางกาย
- นิโรธ หมายถึง ความดับทุกข์ ความสงบเย็น นิโรธเป็นจุดหมายสูงสุดของพระพุทธศาสนา ผู้ที่บรรลุนิโรธจะหลุดพ้นจากทุกข์ทั้งปวง
ในบทสวดธรรมจักรส่วนที่สอง พระพุทธเจ้าทรงกล่าวถึงหนทางสู่ความดับทุกข์ ได้แก่ มรรคมีองค์ 8 ดังนี้
- สัมมาทิฐิ หมายถึง ความเข้าใจถูกต้อง
- สัมมาสังกัปปะ หมายถึง ความดำริชอบ
- สัมมาวาจา หมายถึง การพูดชอบ
- สัมมากัมมันตะ หมายถึง การทำความดี
- สัมมาอาชีวะ หมายถึง การเลี้ยงชีพชอบ
- สัมมาวายามะ หมายถึง การเพียรชอบ
- สัมมาสติ หมายถึง การระลึกชอบ
- สัมมาสมาธิ หมายถึง สมาธิชอบ
มรรคมีองค์ 8 เป็นหนทางที่ปฏิบัติได้ยาก แต่หากผู้ใดปฏิบัติได้สำเร็จ ก็จะสามารถบรรลุนิโรธได้
คุณค่าของบทสวดธรรมจักร
บทสวดธรรมจักรเป็นบทสวดที่มีคุณค่าต่อพระพุทธศาสนาและสังคมไทย ดังนี้
- คุณค่าทางศาสนา บทสวดธรรมจักรเป็นปฐมเทศนาของพระพุทธเจ้า และเป็นจุดเริ่มต้นของพระพุทธศาสนา บทสวดธรรมจักรจึงมีความสำคัญต่อพระพุทธศาสนาอย่างยิ่ง
- คุณค่าทางวัฒนธรรม บทสวดธรรมจักรเป็นมรดกทางวัฒนธรรมของไทย บทสวดธรรมจักรเป็นบทสวดที่ใช้ในพิธีกรรมทางศาสนาต่างๆ เช่น การทำบุญตักบาตร การสวดมนต์ การทำวัตร เป็นต้น
- คุณค่าต่อสังคม บทสวดธรรมจักรสอนให้ผู้คนรู้จักทุกข์ สมุทัย และนิโรธ บทสวดธรรมจักรจึงช่วยให้ผู้คนเข้าใจความจริงของชีวิต และสามารถนำหลักธรรมคำสอนไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน เพื่อบรรเทาทุกข์และนำไปสู่ความสุขที่แท้จริง
บทสวดธรรมจักร อ่านต่อที่นี่ https://www.sanook.com/horoscope/59505/
